Wykład 1,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wykład 1.
1.
Socjologia
(łac.
socius
- zbiorowość, społeczeństwo; gr.
logos
- słowo)- nowa nauka na stary temat-
ma dopiero ok.150 lat. Źródła wiedzy o społeczeństwie:
1)
refleksja historiozoficzna
:
- „zoon politikon”- arystotelesowska „istota społeczna”; Tukidydes
- teologia średniowieczna- „Państwo boże” św. Augustyna
-„Książę” Machiavelli’ego
- ruchy rewolucyjne: Karol Marks. Max Weber przyłączyli do socjologii gospodarkę, Emil
Durkheim- antropologię
2) indywidualna,
pozasocjologiczna
wiedza każdego z nas oraz sztuka, literatura
3)
filozofia polityczna-
mniej fragmentaryczna od poprzedniej, od socjologii różni się
podejściem normatywnym (wartościującym)- pokazuje, jak powinno wyglądać państwo (np.
Utopia
Tomasza Morusa); nurt ten dominuje do XVIIIw.
2. Zadania socjologii:
- ustalenie wiedzy
a) pozytywnej (empirycznej)- analiza i uporządkowanie faktów o człowieku, bez
nastawienia normatywnego (dążącego do przedstawienia optymalnych- najlepszych z punktu
widzenia danej metody- prawd o człowieku);
b) kumulatywnej- przechodzenie od wąskiego do szerokiego oglądu na daną sprawę,
bez pomijania żadnych aspektów- stąd brak teorii
1
i jednego paradygmatu
2
3. Podstawowe paradygmaty socjologiczne:
- materialistyczno- krytyczny- Marks
koncentracja uwagi na produkcji- pracy+ próbie zmiany
stosowanie metody ilościowej
makrosocjologia
- systemowy (zorientowany na system)- np. Hopes
Nastawienie na społeczeństwo jako strukturę
Podstawowe pojęcia: system, funkcja, struktura
makrosocjologia
- zorientowany na działania społeczne
indywidualizm działania
człowiek traktowany jako jednostka- istotne są jego motywacje, działania
mikrosocjologia
1
Teoria -narzędzie intelektualne pomagające zrozumieć rzeczywistość
-wg Sztompki to zespół założeń, pojęć i twierdzeń dostarczający wiedzy społecznej i powodujący nowe badania
- teoria socjologiczna jest nadrzędna wobec teorii społeczeństwa
Paradygmat- pojęcie wywodzące się od Kuhna, nadrzędne wobec teorii; perspektywa patrzenia na fakty; decyduje o zadawanych
pytaniach. METODOLOGIA to teoria i paradygmat, odpowiada na pytanie JAK BADAĆ?
1
files without this message by purchasing novaPDF printer (
2
4. Subdyscypliny nauk społecznych:
-psychologia
-etnologia
-antropologia
-socjologia (pracy, kultury, religii, konsumpcji, rodziny, wizualna, tanatosocjologia)
5. Socjologia:
- rozwija zdolność rozumienia historii i biografii (wg. Ch. Mills’a), ponieważ wszelkie zjawiska
społeczne są dziełem ludzi- stanowisko przeciwne determinizmowi czy fatalizmowi
- pokazuje istnienie determinant społecznych i rozwojowych- zachowanie wynika ze
środowiska, w którym żyjemy
- uwrażliwia na tradycję
6. Różnice między socjologią a innymi dyscyplinami humanistycznymi:
1)wyniki badań stają się częścią rzeczywistości społecznej (np. prognozy przedwyborcze)
2)kształtowanie stereotypów
3)wpływ na jednostkę
4)różnica między metodami a przedmiotami badań
5)dystans między wiedzą naukową a socjologią potoczną (rola metodologii)
7. Instytucjonalizacja socjologii jako nauki:
a) Francja: August Comte, A. de Tocqueville, E. Durkheim
b) Niemcy : Karol Marks, Max Weber, Georg Simmel
w obrębie tych państw nastąpiła relatywna izolacja socjologii (prowadzono badania w
zupełnym braku wzajemnego zainteresowania)
c) pierwsza katedra socjologii: 1892r.- Chicago; w Europie: 1895r. dla Durkheima i 1919r. dla
Webera
d) „Roczniki socjologiczne” jako pierwszy periodyk socjologiczny we Francji
e) pierwsze Towarzystwo Socjologiczne stworzyli Weber, Simmel i Tönnies
f) Wielka Brytania: socjologia rozwijała się w ramach antropologii społecznej, oddzieliła się po
II wojnie światowej
g) Polska: pierwszy wydział: 1920r, w Poznaniu dla Floriana Znanieckiego; „Przegląd
socjologiczny” wydawany do dziś; inni socjologowie: Czarnowski, Bauman
8. Nurty w socjologii:
I. POZYTYWIZM- August Comte:
twórca pojęcia’ socjologia’ (1830r.) dla podkreślenia najważniejszej z nauk
pozytywnych
pierwszy przedstawiciel nurtu pozytywizmu (wyprowadzającego wnioski z
obserwacji)
„Kurs filozofii pozytywnej”- główne dzieło, w którym charakteryzuje
poszczególne dziedziny wiedzy z socjologią włącznie, jako królową nauk,
mającej adaptować metody przyrodnicze do badania zewnętrznych cech
zjawisk
2
files without this message by purchasing novaPDF printer (
empirysta (doświadczenie i obserwacja pomocne w formułowaniu praw,
pozwalających przewidywać losy społeczeństwa)
podzielił dzieje na 3 stadia:
o
teologiczne- odnoszące się do sił nadprzyrodzonych
o
metafizyczne- kontemplujące świat i wyjaśniające go za pomocą
abstrakcyjnych pojęć
o
pozytywne- potwierdzające dane obserwacjami i doświadczeniami
kryteria, które muszą spełniać nauki:
o
ogólność
o
złożoność przedmiotu
o
przydatność praktyczna
socjologia spełnia wszystkie kryteria, jako nauka zajmująca się przedmiotem
najbardziej złożonym. Składniki socjologii, przedmioty badań, cechy:
o
organizm- złożony z komórek (Comte
wprowadza pojęcie
rodziny jako
podstawowej
komórki społecznej
)
o
statystyka społeczna- mająca badać strukturę społeczeństwa
o
dynamika społeczna
o
porównanie jako główna metoda badań zmienności
o
cel nauki: przewidywanie zmian społecznych
o
znalezienie sposobu kierowania społeczeństwem w momencie
przemian (w zamian za religię)- miała więc być w centrum
II. Ewolucjonizm (August Comte, Herbert Spencer, Edward Tylor)
III. Psychologizm (Vilfredo Pareto)
IV. Materializm historyczny (Karol Marks)
V. Socjologizm (Emil Durkheim)
VI. Socjologia humanistyczna (Tönnies, Weber, Simmel)
-powstała jako krytyka pozytywizmu
VII. Funkcjonalizm (kumulacja wyników poznania)
-antropologiczny (Malinowski, Brown)
-strukturalny (strukturalizm), (Talcott Parsons)
teoria systemów (społeczeństwo jako system), N. Luhmann (TO NIE
LUCKHMANN)
VIII. Pragmatyzm (G.H. Mead)
- symboliczny interakcjonizm (Blumer, Goffmann)
9. Socjologiczna tradycja francuska:
- August Comte
- Emil Durkheim
- A. de Tocqueville
o
socjologia polityczna
o
„Dawny ustrój i rewolucja”- analiza monarchii francuskiej
o
„O demokracji w Ameryce”- porównanie demokracji amerykańskiej i francuskiej
o
egalitaryzm
o
nadal aktualny w analizach społeczeństwa amerykańskiego
3
files without this message by purchasing novaPDF printer (
- dwa obozy naukowców:
o
przeciwnicy Durkheima, obóz katolicki (Frederic le Play- przedmiotem analizy była
Kanada; F. de Coulanges; Le Bras)
o
spadkobiercy Durkheima, twórcy monografii, chętni umieszczenia socjologii w
ramach pedagogiki antyreligijnej (Mauss, Arnold van Gennep, L. Lévi- Bruhl,
Halbwachs, Herbert Spencer- społeczność rozwija się od ustroju militarnego do
industrializacji, bardziej złożonej, funkcjonalnej, doskonalszej)
- psychologizm (Pareto)
o
koncepcja krążenia elit w ramach „systemu społecznego” by zapewnić „równowagę
społeczną”
o
różnice między ludźmi powodują powstanie elit potrafiących przymusem, perswazją
lub przemocą kierować innymi; każda elita musi zostać zastąpiona inną
10. Tradycja angielska:
- pomoc socjalna (Morgan, Tylor, Frazer)
11. Tradycja rosyjska:
-reformy (agrarne, społeczne) jako początek socjologii
- nacisk na badania społeczne
- emigracja badaczy do Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych (P. Sorokin, Curvitsch)
12. Tradycja polska:
- S. Czarnowski
o
szkoła Durkheima, socjologia kultury
o
„Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego”- pierwsze badania, pisał po francusku
- Znaniecki
o
wraz z Thomasem prowadził badania na podstawie listów, nt. religijności chłopów
polskich, którzy wyemigrowali do Ameryki
13. Tradycja amerykańska
- okres rozwoju to czasy od I wojny światowej do lat 60-tych
- imigracja badaczy z Europy podczas wojny
- rozwój uniwersytetów, katedr, wydziałów
- empiryzm z nastawieniem pozytywistycznym (nastawienie na badania ilościowe i jakościowe)-
pragmatyzm Meada
- powstanie Instytutu Badań Opinii Publicznej G. Gallup’a (nastawiony na ilość, nie jakość badań)
- psychokulturaliści (Benedict)
14. Spory socjologiczne (w obrębie subdyscyplin, niezależne od siebie- tzn pozytywizm, obiektywizm
czy socjologia teoretyczna
nie są
po jednej stronie, zgodne w przeciwstawianiu się socj.
humanistycznej, itd.)
4
files without this message by purchasing novaPDF printer (
1)
Pozytywizm – socjologia humanistyczna
nurt
scjentysty-
czny
dziś dominuje, umocniła się w latach
60.pod wpływem tzw. ”schizmy
socjologicznej”- przełomu
antypozytywistycznego- odejścia od
akademickiej, sztywnej nauki
nurt antyscjentystyczny
-
nastawiony na zmianę
społeczeństwa
2)
Obiektywizm - socjologia zaangażowana
- socjologia krytyczna
- interwencja socjologiczna (Tourraine)-
nie prowadzenie badań, ale promocja
danego środowiska
3)
Socjologia teoretyczna - socjologia empiryczna
Nurty zaznaczone w
kolumnach
(pozytywizm, obiektywizm, socjologia
teoretyczna oraz s. humanistyczna,
zaangażowana i empiryczna)
następowały niezależnie od siebie. Nie
należy więc łączyć ich w związki
przyczynowo- skutkowe albo układać
chronologicznie.
5
files without this message by purchasing novaPDF printer (
[ Pobierz całość w formacie PDF ]