Wykł1 NaukaoOrganizacji UG2014, UG 2013-2014 Zarządzanie, II rok, NOO P.Walentynowicz, EWS
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Program wykładów z przedmiotuNauki o organizacjidla studentówstudiów stacjonarnych WZ UGProwadzący: dr hab. Piotr Walentynowiczmail: piotr.walentynowicz@ug.edu.plMisja przedmiotu: „Zrozumieć organizację”Program przedmiotu1. Istota organizacji (4h)2. Rozwój podejścia do organizacji w Nauce OiZ (2h)3. Organizacja a otoczenie (4h)4. Cele i zadania organizacji gospodarczych (4h)5. Cele i zadania organizacji publicznych (2h)6. Cele i zadania organizacji społecznych (2h)7. Podstawowe rozwiązania strukturalne współczesnych organizacji (4h)8. Wybrane nowoczesne formy zarządzania organizacjami i ich rozwoju (4h)9. Odpowiedzialność społeczna organizacji (2h)Literatura1. A. Adamik (red.)Nauka o organizacji. Ujęcie dynamiczne,Oficyna WydawniczaWolters Kluwer, Warszawa 2013.2. B. KożuchNauka o organizacji,CeDeWu, Warszawa 2007.3. M. BielskiOrganizacje - istota, procesy, struktura,Wydawnictwo UniwersytetuŁódzkiego, Łódź 1992.4. A. Czermiński, M. Czerska, B. Nogalski, R. Rutka, J. ApanowiczZarządzanieorganizacjami,Dom Organizatora, Toruń 2001.5. R. RutkaOrganizacja przedsiębiorstw. Przedmiot projektowania,WydawnictwoUniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996.6. M. CzerskaOrganizacja przedsiębiorstw. Projektowanie zmian organizacyjnych,Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996.7. A. K. Koźmiński, W. PiotrowskiZarządzanie. Teoria i praktyka,PWN, Warszawa1996.8. R. W. GriffinPodstawy zarządzania organizacjami,PWN, Warszawa 1996.29. P. GrajewskiOrganizacja procesowa,PWE, Warszawa 2007,10. B. KożuchZarządzanie publiczne. W teorii i praktyce polskich organizacji,Placet, Warszawa 2004.11. M. BednarczykOrganizacje publiczne. Zarządzanie konkurencyjnością,PWN,Warszawa 2001.12. Praca zbior. pod red. J. LichtarskiegoPodstawy nauki o przedsiębiorstwieWydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, Wrocław1997.13. Praca zbior. pod red. S. MarkaElementy nauki o przedsiębiorstwie,Fundacjana rzecz rozwoju US, Szczecin 1999.14. S. SudołPrzedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie,Wyd. DomOrganizatora, Toruń 1999.15. Czasopisma:Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa, Przegląd organizacji,Współczesne zarządzanie, Businessman.pl, Forbes i inne.Wykład 1. Istota organizacji. Podstawowe zasady i mechanizmydziałania1. Podstawowe wymiary pojęcia „organizacja”organizacja w znaczeniu czynnościowym, atrybutowym i rzeczowym,organizacja jako system społeczny.2. Pojęcie i istota efektu synergicznego.3. Podstawowe cechy organizacji jako systemu społecznego.4. Podstawowe rodzaje organizacji.5. Zasoby organizacji.6. Podstawowe modele i elementy organizacji.7. Zasady „5W” jako synonim podejścia atrybutowego.8. Cykl działania zorganizowanego jako istota podejścia czynnościowego.9. Podstawowe metabariery dobrej organizacji.Wprowadzenie„Organizacje są wszechobecne w naszym życiu, stanowią podstawęfunkcjonowania i rozwoju współczesnych społeczeństw. Nic dziwnego, że takpowszechnym zjawiskiem społecznym zainteresowała się nauka (i praktyka)próbując je poznać, opisać i sformułować wnioski praktyczne zmierzające dotego, aby organizacje lepiej służyły zaspokajaniu potrzeb ludzi, którzy jestworzyli” [M. Bielski, 1997, s. 6].3Ad 1. Pojęcie organizacjia)Organizacja „topewien szczególny rodzaj stosunków części do siebie i dozłożonej z nich całości; stosunek ten polega na tym, iż części współprzyczyniająsię do powodzenia całości” [J. Zieleniewski,Organizacja zespołów ludzkich,PWN,Warszawa 1976, s. 50].b)Organizacja„to pewien rodzaj całości ze względu na stosunek do niej jejwłasnych elementów, mianowicie taka całość, której wszystkie składnikiwspółprzyczyniają się do powodzenia całości” [T. Kotarbiński,Traktat o dobrejrobocie,Ossolineum, Wrocław 1958, s. 75].c) „Rzeczzorganizowaną,… czyli rzecz, której przysługuje cecha zwanaorganizacją …, … w skład której wchodzą ludzie i ich aparatura … możemynazwać …instytucją”[J. Zieleniewski,Organizacja zespołów ludzkich,PWN,Warszawa 1976, s. 74-75]. (Wg innego znaczenia instytucją jest „zespół normprawnych lub obyczajowych dotyczących organizacji jakiejś dziedziny życia…;…zakład o charakterze publicznym zajmujący się określonym zakresem spraw…;… urząd” [Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 1998]).d)Organizacja w znaczeniu czynnościowym„rozumiana jest jako splotdziałań mających charakter oddziaływania na całość lub jej części, którego celemjest uzyskanie takiego rodzaju stosunków części do części i złożonej z nichcałości, aby te części przyczyniały się do powodzenia całości. Jest to usiłowanieukształtowania związków między elementami całości w taki sposób, aby uzyskaćprzewagę zależności konstruktywnych nad destruktywnymi” [Rutka R. za J.Zieleniewskim (w:) A. Czermiński, M. Czerska, B. Nogalski, R. Rutka,Organizacjai Zarządzanie,Wyd. UG, Gdańsk 1994, s. 57].e)Organizacja w znaczeniu rzeczowymrozumiana jest jako „rezultat procesuorganizowania, charakteryzujący się określonym składem całości orazpowiązaniami między elementami tej całości” [Ibidem].f)Organizacja w znaczeniu atrybutowymrozumiana jest jako „pewienszczególny rodzaj stosunków części do siebie i złożonej z nich całości … … tak,aby przyczyniały się one do powodzenia całości”. Należy uwzględnić tutaj„wszelkiego rodzaju stosunki części do części i złożonej z nich całości, niezależnieod tego, czy mają charakter konstruktywny, czy destruktywny” [Ibidem].g)Organizacja– „system świadomie skoordynowanych działań lub sił dwu iwięcej ludzi” [Ch. Bernard,The functions of the Executive,Harvard UniversityPress, Cambridge Mass 1938, s. 73, cytat za M. Bielski, 1997, s. 70].h) „Organizacje są jednostkami społecznymi (lub grupami ludzi), rozmyślnietworzonymi i przekształcanymi dla realizacji określonych celów. Obejmują oneprzedsiębiorstwa, armie, szkoły, szpitale, kościoły, więzienia. Nie obejmująplemion, klas, grup etnicznych, grup przyjacielskich i rodzin” [A. Etzioni,ModernOrganizations,Printence Hall, Englewood Cliffs 1964, s. 3, cytat za M. Bielski,1997, s. 71].4i) Według P. Banaszyka (za W. Bakke)organizacja jako system społeczny„jest to względnie trwały system zróżnicowanych i skoordynowanych działańludzkich, wykorzystujących, przekształcających i zespalających celowoustrukturyzowany zbiór zasobów ludzkich, kapitałowych, ideowych i naturalnych,pozostający we wzajemnym oddziaływaniu z innymi systemami działalnościludzkiej i zasobami otocznia” [P. Banaszyk, R. Fimińska-Banaszyk, PodstawyOiZ, WSZ w Słupsku, Słupsk 1997, s. 9].Systemjest to zbiór elementów powiązanych ze sobą zależnościamiprzyczynowo skutkowymi. Możemy wyróżnić systemy: naturalne, biologiczne,techniczne, społeczne i informacyjne, otwarte i zamknięte, makro, mezzo i mikro,systemy i podsystemy.Zatem, organizacja to przede wszystkim system społeczny.W polskiej nauce OiZ, opróczujęcia rzeczowegowyróżniamy jeszcze ujęcieczynnościowe i atrybutowe.Dlategoprzez organizację w zależności odkontekstu będziemy rozumieć bądź czynność organizowania, bądźosiągnięty na skutek tej czynności ustrój przedmiotu złożonego -wewnętrzny układ jego zależności, bądź sam obiekt zorganizowany(instytucja), w skład którego wchodzą ludzie i rzeczy(czyli w istociesystem społeczny) [def. na podstawie [R. Rutka 2001, s. 179 za: T. Kotarbiński,Traktat o dobrej robocie,Ossolineum, Wrocław 1965, s. 57]Ad 2.Wg L. Krzyżanowskiego podstawowym sensem tworzenia i funkcjonowaniawszystkich organizacji jest uzyskiwanie (podwyższanie)efektu synergicznego(inaczejproduktywności).Efekt synergiczny oznacza, iż całość uzyskujewiększe efekty niż suma jej pojedynczych części (2+2=5). Wyróżniamy efektsynergiczny nieznaczny (2+2=5), kiedy system jest funkcjonalnieniezróżnicowany oraz efekt synergiczny znaczny (2+2=25), kiedy system jestfunkcjonalnie zróżnicowany (tzw. efekt specjalizacji, prawo podziału).Ad 3.a)b)c)d)e)f)g)h)i)j)k)Cechy organizacji jako systemu społecznegootwartość,celowość,rozmyślność,struktura,hierarchiczność,zdolność aentropii (doskonalenia się),zdolność do osiągania dynamicznej równowagi z otoczeniem,posiadają człon kierowniczy pełniący funkcję regulatora systemu,cechują się ekwifinalnością,posiadają system wewnętrznej komunikacji,posiadają „klimat” wewnętrzny.Ad 4. Podstawowe rodzaje organizacji5W gospodarce rynkowej podstawowy podział organizacji z punktu widzeniawłasności obejmuje podział na:prywatne i publiczne.M. Bielski, wg funkcji genotypowej organizacji wyróżnia:1) organizacje gospodarcze (różnego rodzaju firmy prywatne i publiczne),2) służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa (szkoły,szpitale, organizacje kulturalne i naukowe publiczne i prywatne (non-profit),3) administracyjne (administracja państwowa, administracja samorządowa,wojsko, policja),4) społeczne (partie polityczne, stowarzyszania, związki zawodowe),5) religijne.Wg A. Etzioniego, z punktu widzenia charakteru podporządkowania jednostkiwobec organizacji i rodzaju dominującej w nich władzy można wyróżnić:a) przymusowe (wojsko, więzienie)b) utylitarne (organizacje gospodarcze, administracyjne, czy inne służące dozarobkowania)c) normatywne (kościoły, stowarzyszenia, partie polityczne).Jednak najbardziej ogólnym, przyjętym podziałem organizacji z punktu widzeniaistoty jej działalności, jest podział:a)organizacje gospodarcze(produkcyjne i usługowe),b)organizacje publiczne(szeroko pojęta grupa organizacji o własnościpublicznej),c)organizacje społeczne(tzw. trzeci sektor).Ad 5. Zasoby organizacjiKapitał rzeczowy (grunty, budynki, budowle, maszyny, urządzenia,wyposażenie),Kapitał obrotowy (surowce, materiały, towary, środki pieniężne),Technologia (produkcyjna, informacyjna, zarządzania),Ludzie (praca, a przede wszystkim kapitał intelektualny – wiedza,kwalifikacje, doświadczenie, umiejętności, motywacje, ich lojalność),Przedsiębiorca (menedżerowie, kierownicy),Zasoby organizacyjne (marka firmy, wartości niematerialne i prawne(prawa autorskie, patenty, znaki towarowe, programy komputerowe),metody i techniki zarządzania, poziom kompetencji firmy, zasoby wiedzyorganizacyjnej, kultura organizacyjna, sieć dostawców i odbiorców, ichlojalność itp.).Ogólnie możemy je podzielić namaterialne i niematerialne.Wśródniematerialnych wyróżniamyzasoby relacyjne(marka, sieć aliansów,dostawców, odbiorców itd.) orazkompetencyjne(kapitał intelektualnyorganizacji). Które z tych zasobów są ważniejsze w dzisiejszych czasach (GOW -Gospodarki opartej na wiedzy)?
[ Pobierz całość w formacie PDF ]