WYCHOWANIE HUMANISTYCZNE(1), MUZYKA, różne, materialy, PRACE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
WYCHOWANIE HUMANISTYCZNEW EUROPIE ZACHODNIEJI. Humanizm i OdrodzenieWiek XV przyni�s� zmian� sytuacji politycznej i spo�ecznej Europy. Wielkiego znaczenia zacz�y nabiera� nowe ruchy antyfeudalne. Ros�a rola pieni�dza i kapita�u handlowego, a odkrycia geograficzne stopniowo zmienia�y obraz �wiata . Upadek powagi Ko�cio�a przyczyni� si� do wzbudzenia nowych emancypacyjnych d��e� w�r�d �wieckiego spo�ecze�stwa. Ros�a niech�� do tradycji, a popularne sta�o si� poszukiwanie nowych dr�g.�ycie i jego pon�ty, doczesno�� i dobra ziemskie zyska�y z powrotem to uznanie, kt�rym cieszy�y si� w staro�ytno�ci. Antyczna literatura i sztuka zdobywa�y wielk� popularno�� w�r�d europejskich spo�ecze�stw.Przywr�cenie idea�om staro�ytnym , ich dawnej �wietno�ci , by�o najznamienitszym rysem nowej epoki, st�d te� zyska�a ona nazw� Odrodzenia, czyli Renesansu.Pogl�d na �wiat ludzi epoki odrodzenia, r�ni� si� od �redniowiecznego sposobu my�lenia, g��wnie tym, �e idea�y pozaziemskie stawa�y si� dla nich coraz bardziej oboj�tne , a na ich miejsce wkracza�o zaj�cie si� rzeczywisto�ci�. Ju� nie my�li o �yciu pozagrobowym ,ale cz�owiek ze swymi wadami i s�abo�ciami wysuwa si� na plan pierwszy. Dlatego ten nowy kierunek my�lenia nazwano humanizmem (humanus- ludzki). Umartwianiu si�, pokorze i ascezie przeciwstawi� on szacunek dla d��e� i d��e� i potrzeb naturalnych cz�owieka.Otwar�o to szerokie pole dla rozwoju indywidualizmu, odsuwaj�c w cie� �redniowieczne idea�y �lepej wiary w to , co uznane.Cz�owiek renesansu ��da, by pozwolono mu my�le� krytycznie, g�osi� swoje pogl�dy i �y� zgodnie z nimi.Jednym z g��wnych humanist�w by� wielki w�oski poeta , Franciszek Petrarka, kt�ry szydzi� z dotychczasowych pogl�d�w. Wielbi� mi�o�� ziemsk�, nie kry� si� z gor�cym pragnieniem s�awy i nie�miertelno�ci literackiej.W swych utworach przejawia� on �ywe zainteresowanie przyrod� , a wobec og�lnie szanowanych nauk i pogl�d�w zajmowa� stanowisko krytyczne i niech�tne. Drwi� z scholastyki, z �wczesnej teologii , nauki medycyny i prawa. Gardzi� nauk� szkoln� , a za godne powa�nego m�a uwa�a� szukanie m�dro�ci, cnoty i wymowy. A jedyne i prawdziwe wcielenie wymowy widzia� tylko w pismach staro�ytnych, w okresach Cycerona, i wierszach Wergiliusza.Nast�pne pokolenia z zapa�em rzuci�y si� do odgrzebywania i studiowania skarb�w kultury poga�skiego Rzymu, jego pogl�d�w i praktyki �yciowej. Odnaleziono w niej zgodno�� z natur�, pi�kno, wolno�� i prawd�, a wobec nich wszystko to ,co �redniowiecze wyznawa�o, wydawa�o si� „gotyckim barbarzy�stwem”, kt�re spowodowa�o upadek tego „ub�stwianego” �wiata klasycznego.Entuzjazm dla staro�ytno�ci ogarn�� ca�e W�ochy. Poeci i uczeni zaszczepili go �wieckim i duchownym. Uniwersytety otwar�y si� dla nowych idei humanistycznych.Gdy z naciskiem Turk�w na Konstantynopol, greccy uczeni zacz�li nap�ywa� do W�och, ruch humanistyczny ograniczony jedynie do studiowania kultury rzymskiej, rozszerzy� si� i pog��bi� o znajomo�� literatury i my�li greckiej, dzi�ki czemu wzmocni� swoj� podstaw�.II. My�l pedagogiczna humanizmuTaki przewr�t w ca�ej kulturze wywo�a� musia� gruntown� zmian� w dziedzinie wychowania. Dotychczasowa jego organizacja spotka�a si� z ostr� krytyk�.Szko�y prowadzone przez duchowie�stwo traci�y zaufanie. Uniwersytety sta�y si� celem atak�w , je�eli nie zarzuci�y kierunku scholastycznego.Niech�� do istniej�cych form kszta�cenia objawia�a si� najjaskrawiej w tym , i� sfery zamo�ne zacz�y organizowa� u siebie wychowanie prywatne w nowym duchu . Mo�ni pocz�li poszukiwa� humanist�w jako wychowawc�w. W�r�d nich najwi�kszy rozg�os zdobyli Wiktoryn z Feltre oraz Battista Guarinop.Pierwszym rysem nowej epoki w dziedzinie kszta�cenia by�o wprowadzenie wychowania fizycznego. �wiczenia gimnastyczne, p�ywanie, hartowanie itp.- by�y zupe�nym przeciwie�stwem �redniowiecznego lekcewa�enia higieny i umartwiania cia�a.W zakresie edukacji moralnej od�y�a zasada oddzia�ywania na ambicj� m�odzie�y przez pochwa�y i nagrody. Uwa�ano, i� �agodno�ci� mo�na wi�cej osi�gn�� a ni�eli surowymi karami.Najwi�kszej zmianie uleg� jednak program kszta�cenia naukowego. O ile w �redniowieczu zwracano uwag� jedynie na tre�� nauki, o tyle w odrodzeniu liczy�a si� przede wszystkim forma jej przedstawiania. Rzeczy najb�ahszej tre�ci nabiera�y znaczenia je�li wyra�ono je w poci�gaj�cej i wytwornej postaci.Wykszta�cenie j�zykowe sta�o si� ogromnie wa�ne , a ten kto chcia� nale�e� do klasy wykszta�conej, musia� biegle w�ada� cho� jednym j�zykiem obcym (najlepiej �ac. klasyczn�).W odrodzeniu kszta�cenie j�zykowe uwa�ano za niezmiernie wa�ne, dlatego ju� od najm�odszych lat uczono dzieci czystego s�ownictwa.Zakazano r�wnie� u�ywania mowy ojczystej, aby nie m�ci�a nauki �aciny.�redniowieczne podr�czniki gramatyczne wyparte zosta�y przez nowe oparte na �acinie klasycznej.Bardzo wcze�nie przyst�powano do studiowania literatury autorstwa staro�ytnych pisarzy, aby z nich czerpa� poprawno�� j�zykow� i pi�kny styl wymowy.Po nauce gramatyki przychodzi�a kolej na kszta�cenie w dziedzinie retoryki, oparte na lekturze antycznych arcydzie� wymowy i studiowaniu przepis�w krasom�wczych oraz �wiczeniach retorycznych.III. Poch�d humanizmu po EuropieOdrodzenie i humanizm powsta�y w XIV wieku we W�oszech i tam w ci�gu wieku XV dosz�y do prawdziwego rozkwitu. Do kraj�w pozaalpejskich nowe pr�dy dochodzi�y powoli, a g��biej zaszczepi�y si� tam dopiero w XVI wieku.W szerzeniu idei humanistycznych bardzo wa�n� rol� odegra� sob�r bazylejski : od obecnych na nim humanist�w z dworu papieskiego , dostojnicy ko�cielni z r�nych kraj�w przej�li kult dla staro�ytno�ci i ch�� poszukiwania r�kopis�w dzie� antycznych. Po czym zaszczepiali oni sympati� do nowych pr�d�w na dworach i w �wiecie naukowym we w�asnych krajach. Kancelarie kr�lewskie zacz�y wprowadza� �acin� klasyczn� w miejsce �redniowiecznej, a kr�lowie i magnaci poszukiwali humanist�w do wychowywania swych syn�w.Humanizm zacz�� wreszcie dociera� do uniwersytet�w, gdzie spotka� si� z niech�ci� i krytyk�. Wywo�a�o to sprzeciw w�adc�w i magnat�w, kt�rzy zacz�li zak�ada� nowe szko�y wprowadzaj�c w nich poezj�, retoryk�, gramatyk� �aci�sk� i literatur� greck�. Najg�o�niejsz� z tych szk� sta�o si� paryskie College de France .Ostatecznie w latach 1510-1520 humanizm zatriumfowa� w kulturze europejskiej. Uniwersytety, kt�re podda�y si� jego wp�ywowi sta�y si� modne , inne pocz�y podupada�.Kierunek humanistyczny przyjmowano r�wnie� w mniejszych szko�ach, dlatego w wieku XVI zaobserwowano znaczny wzrost ich liczby.Do szerzenia si� humanizmu przyczyni� si� tak�e wynalazek druku. Rzadkie i drogie r�kopisy autor�w greckich i rzymskich, sta�y si� teraz przyst�pne dla okolic oddalonych od o�rodk�w kultury . Poza tym mo�na ju� by�o kszta�ci� si� poza uniwersytetami, nawet bez mistrz�w. Co przyczyni�o si� do uwolnienia nauki od kr�puj�cego autorytetu szko�y i Ko�cio�a.Wbrew pozorom humanizm nie ni�s� ze sob� pr�d�w demokratycznych i daleki by� od g�oszenia wiedzy dla wszystkich. Najch�tniej chwyta� si� dwor�w i mo�nych. Wychowanie w duchu humanistycznym musia�o wi�c przybra� charakter arystokratyczny.Mimo to wnios�o ono ogromny post�p, w por�wnaniu z wiekami �rednimi. Tamte stworzy�y szko�y jedynie dla kleru, za� humanizm uwolni� j� od charakteru teologiczno-ko�cielnego i opracowa� program wychowania i kszta�cenia �wieckiego.Wielu spo�r�d dzia�aczy humanistycznych , bardzo ch�tnie zajmowa�o si� prac� wychowawcz�, a jej szczeg�y opisywa�o w swych dzie�ach. W�r�d nich wyr�ni� nale�y Erazma z Roterdamu i J.L. Vives’a.IV. Erazm z RoterdamuNajbardziej wp�ywowym pisarzem pedagogicznym na pocz�tku XVI wieku by� Erazm z Roterdamu, zwany ksi�ciem humanist�w.Przez ca�e �ycie zajmowa� si� on nauk� i pismami staro�ytnych, kt�re uprzyst�pni� wsp�czesnym. Zas�yn�� szeregiem prac pisanych pi�kn� �acina, z kt�rych prawie ka�da zawiera�a uwagi i pouczenia pedagogiczne lub dydaktyczne.Do historii pedagogiki zaliczy� z nich wypada:O sposobie studi�w (1512)Wychowanie ksi���cia chrze�cija�skiego (1516)Rozm�wki dla dzieci (1518)O sposobie pisania list�w (1520)Cyceronianin czyli najlepszy spos�b m�wienia (1528)Mowa o konieczno�ci kszta�cenia ch�opc�w zaraz od urodzenia w cnocie i naukach (1529)O wytworno�ci obyczaj�w ch�opi�cych (1530)Pogl�dy pedagogiczne Erazma nacechowane by�y niezwyk�� s�odycz� i wyrozumia�o�ci�, jak� objawia� wzgl�dem dzieci i m�odzie�y. Uwa�a�, �e ka�de dziecko powinno otrzyma� od: matki - pokarm i pieszczoty, ojca- dobro�, szko�y- schludno�� i wytworno��, a od nauczyciela- pob�a�liwo��. Krytykowa� on spos�b post�powania wychowawczego w �wczesnych szko�ach, jak r�wnie� tre�� i metody nauki szkolnej.Twierdzi�, �e od samego pocz�tku trzeba stara� si� , aby nauka by�a dla dziecka mi�a i poci�gaj�ca (np. w czasie nauki pisania i czytania , nauczyciel powinien podawa� dzieciom ciasteczka w kszta�cie liter).Nauka wg Erazma powinna si� opiera� na j�zykach klasycznych: r�wnocze�nie powinno si� rozpoczyna� gramatyk� �aci�sk� i greck�, potem r�wnocze�nie czytanie arcydzie� obydwu literatur. Zaleca� r�wnie�, po opanowaniu j�zyk�w, zajmowanie si� histori� naturaln�, geografi� i matematyk�, cho� nie przypisywa� im bezpo�redniej warto�ci kszta�c�cej.Tak wi�c ca�y wysi�ek Erazma zmierza� wy��cznie do kszta�cenia formalnego, j�zykowo- literackiego, zacie�nionego jedynie do �aciny i greki.Do szczeg�lnych zas�ug Erazma w dziedzinie wychowania zaliczy� trzeba poruszenie sprawy kszta�cenia m�odzie�y w formach grzeczno�ci zewn�trznej, niezb�dnej dla �ycia towarzyskiego. Rozumia� on, �e zachowanie si� zewn�trzne jest nieod��czn� cech� kultury wewn�trznej, �e grzeczno�� jest objawem prawdziwego wychowania, dlatego te� u�o�y� kodeks zasad cywilizowanego zachowania si� pt. O wytworno�ci obyczaj�w ch�opi�cych.Wra�liwy na r�ne potrzeby �ycia , Erazm, zaj�� ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]